Elżbieta Gniazdowska
W ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Uniwersytetów Ludowych na lata 2020-2030 zrealizowaliśmy zadanie pt. „Nowe i nowoczesne oblicze Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych”, finansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. W ramach zadania w latach 2021/2022 wspólnie zrealizowaliśmy takie działania, jak: integracja środowiska TUL, upowszechnianie idei uniwersytetów ludowych poprzez działalność wydawniczą oraz wzmocnienie organizacyjne i rozwój instytucjonalny TUL. Tym zasadniczym działaniom towarzyszyła z oczywistych względów obsługa finansowa i administracyjna projektu oraz promocja. Środowisko członków i sympatyków naszego towarzystwa integrowało się poprzez cykliczne sesje i seminaria, do których należały:
a/ wiosenne spotkanie wielkanocne w dniach 26 i 28 marca 2021r. w miejscowości Radoryż-Smolany (pow. łukowski). Seminarium nosiło tytuł „Śladami trzech kultur…” Uczestniczyło w nim 40 osób, a organizatorami byli członkowie Zarządu Krajowego TUL oraz Komisja Humanistycznych Inicjatyw Edukacyjnych – nie odbyło się ze względu na pandemię
b/Ogólnopolska sesja letnia TUL w dniach 05 – 15 lipca 2021 r. w Grzybnie (pow. śremski), zatytułowana „Patriotyzm Wielkopolan”, udział wzięło w niej 40 osób, za przygotowanie i przeprowadzenie sesji odpowiadał OR TUL w Śremie oraz Komisja Humanistycznych Inicjatyw Edukacyjnych.
c/ Zimowe spotkanie wigilijne w dniach 02 – 05 grudnia 2021 r. w Złocieńcu/ Siemczynie (pow. drawski). Seminarium odbyło się pod hasłem „Osadnictwo na Ziemiach Zachodnich – rodzi się nowa tradycja”, przygotowane zostało przez OR TUL w Gdańsku z/s w Kłaninie – Koło TUL w Złocieńcu.
d/ Wiosenne spotkanie wielkanocne w dniach 08 – 10 kwietnia 2022 r. pod tytułem „Tradycje włókiennictwa na Ziemi Łódzkiej” odbyło się w Zgierzu, a organizatorem imprezy dla pięćdziesięciu osób był OR TUL Szczawin.
e/ Ogólnopolska sesja letnia TUL odbyła się w dniach 04 -13 lipca 2022 r. w Warszawie, nosiła tytuł „Cudze chwalicie, swego nie znacie”, a udział w niej wzięło aż sześćdziesiąt osób. Program sesji przygotował i zrealizował OR TUL w Warszawie przy wsparciu ZK TUL.
f/ Zimowe spotkanie wigilijne w dniach 09 – 12 grudnia 2022 r. odbyło się ponownie w Warszawie, sześćdziesięciu uczestników zakwaterowanych zostało w Brwinowie, poza tradycyjną wieczerzą wigilijną osoby biorące udział w seminarium poznały „smaczki” prawobrzeżnej Warszawy, którą zwiedzały pod hasłem „No to jadziem na Pragie”; organizatorem spotkania był OR TUL Warszawa wraz z ZK TUL.
Dzięki otrzymanemu z projektu dofinansowaniu powróciliśmy do organizacji dziesięciodniowych letnich sesji TUL, co spowodowało wzbogacenie ich treści merytorycznych oraz możliwość przeprowadzenia większej liczby wykładów i wycieczek. Ponadto w trakcie sesji spotykaliśmy się z władzami samorządowymi, a ze względu na to, że wielu członków naszej organizacji pracuje w instytucjach samorządowych i szkołach, wypracowane rozwiązania organizacyjne oraz nowe pomysły są szczególnie interesujące, gdyż odnoszą się do obszarów naszej aktywności. Wykłady w trakcie sesji wygłosili: dr M. Bednarzak – Libera pt. „ Gdy orężem była mowa ojczysta, literatura, historia … Formy oporu społeczeństwa polskiego wobec germanizacji w zaborze pruskim”; mgr A. Lewandowski „Współczesne zarządzanie nowoczesną gminą na przykładzie gminy Śrem”; mgr inż. E. Gniazdowska „Bohaterowie Niepodległej”; prof. S. Juszczyk „Patriotyzm gospodarczy”; prof. K. Ratajczak „Patriotyzm Wielkopolan – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość”; mgr inż. J. Taciak „Oświata w powiecie śremskim – stan aktualny i plany rozwoju”; dr Danuta Płygawko „Śremianie w Powstaniu Wielkopolskim – Daniel Kęszycki” oraz mgr Z. Żeleźny „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy w Śremie”. Zrealizowano dwa dziesięciogodzinne warsztaty śpiewacze, które prowadzili: R. Szydłowski i J. Szwargot oraz dziennikarskie pod kierunkiem redaktor J. Tomczyk. W trakcie sesji w Grzybnie odbyło się siedem wycieczek, a łącznie uczestniczyło w niej wraz z gospodarzami prawie sześćdziesiąt osób, w tym dziesięć – po raz pierwszy. Mamy nadzieję, że zostaną na długo i będą pracować w swoich środowiskach dla dobra wspólnego. Organizatorzy przygotowali dla uczestników niespodzianki, był to koncert pieśni operowych i operetkowych w wykonaniu S. O. Kramma oraz koncert chóru „Moniuszko” ze Śremu. Sesję letnią w Grzybnie przygotowali: Elżbieta Gniazdowska, Janusz Taciak, Elżbieta Taciak, Dorota Żebrowska, Roman Szydłowski, Danuta Szydłowska i Wojciech Lisek. W dniach 02-05.12. 2021 r. odbyło się seminarium bożonarodzeniowe w Złocieńcu/ Siemczynie. W jego trakcie miał miejsce wykład – prezentacja Jarosława Leszczałowskiego oraz Henryka Milanowicza i Bogusława Andziaka – gospodarza Muzeum Pałacu w Siemczynie. Zrealizowano dwie wycieczki: do Bornego Sulinowa i Złocieńca, odbyło się szkolenie i warsztaty wykonywania ozdób choinkowych. Do kolacji wigilijnej, poprzedzonej Mszą św. zasiadło w sumie trzydziestu dziewięciu uczestników oraz zaproszeni goście. Gospodarze wręczyli wszystkim przygotowane własnoręcznie upominki – ozdoby choinkowe. Koncert kolęd i pastorałek wykonali: K. Węclewski, R. Szydłowski, J. Szwargot, M. Dębek i W. Bach. Wspólne śpiewanie miało miejsce w oparciu o przygotowany wcześniej „Siemczyński śpiewnik kolędowy”. Seminarium przygotowali: Elżbieta Gniazdowska, Anna Dawid-Hryniewicz, Irena Węclewska, Karol Węclewski, Aldona Czerwińska, Roman Szydłowski, Marzenna Dębek oraz Bogusław Andziak. W 2022 r. zrealizowaliśmy trzy spotkania ogólnopolskie. W dniach 08-10.04. 2022 r. wiosenne spotkanie w Zgierzu pn. „Tradycje włókiennictwa na Ziemi Łódzkiej”. Temat przewodni spotkania w Zgierzu zrealizowaliśmy w trakcie wycieczki po Łodzi, ponadto wysłuchaliśmy wykładu dr. B. Buczkowskiego nt. „Różnice kulturowe w biznesie”. Odbyły się też warsztaty wykonywania palmy wielkanocnej, prowadzone przez E. Świderek i H. Gwis. Kulminacją była uroczysta kolacja, poświęcona jubileuszowi dwudziestolecia działalności OR TUL w Zgierzu z/s w Szczawinie. Nad całością czuwali prezes OR TUL C. Piotrowski i T. Kulesza. Na stole znalazły się tradycyjne dla tego regionu potrawy wielkanocnego śniadania. Gospodarze zaproponowali uczestnikom również występy chóru „Szczawinianki” pod kierunkiem G. Niszczaka. W samej kolacji uczestniczyli również włodarze miasta, gminy oraz powiatu. Szczegółowy opis wydarzenia znajdziemy w kwartalniku nr 1-2/113/2022. W dniach 18 – 27.07.2022 r. odbyła się letnia sesja TUL w Warszawie pt. „Cudze chwalicie, swego nie znacie…”. Organizacja wydarzenia w Warszawie możliwa była dzięki uzyskanemu wsparciu finansowemu w ramach niniejszego projektu. Nad całością wydarzenia czuwały: D. Żebrowska – wiceprezes ZK TUL i M. Wielądek – prezes OR TUL w Warszawie. W trakcie sesji wysłuchaliśmy siedmiu wykładów, które wygłosili: prof. T. Pilch, prof. J. Kaczmarek, dr B. Chmielewska, prof. S. Juszczyk, mgr L. Kulczyńska-Pilich, dr E. Wojtas-Ciborska oraz dr I. Błaszczak. Szczególną atrakcją była możliwość zwiedzenia Muzeum Powstania Warszawskiego i Muzeum Żydów Polskich POLIN. Szczególny wymiar miała dla nas wizyta w Palmirach, gdzie prawdopodobnie został rozstrzelany Ignacy Solarz. Odwiedziliśmy również Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku. W Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego za sprawą Uli Drożdżyńskiej spotkaliśmy się z aktorką – Emilią Krakowską. Cała sesja została opisana w naszej kronice, którą poza wydaniem książkowym można znaleźć na stronie tul.org.pl. Kolejnym wydarzeniem było zrealizowane w dniach 01- 04.12. 2022 r. zimowe spotkanie w Brwinowie – „No to jadziem na Pragie”. Przyspieszyliśmy organizację seminarium bożonarodzeniowego w Brwinowie koło Warszawy z powodu zbyt wysokich kosztów pobytu i wyżywienia w samej stolicy. Spotkanie wigilijne w Brwinowie poświęcone było warszawskiej Pradze. Odwiedziliśmy Muzeum Pragi i wysłuchaliśmy ciekawego wykładu o gwarze warszawskiej. Henryk Milanowicz przypomniał o tradycjach okresu Świąt Bożego Narodzenia w Polsce. Odwiedziliśmy również Centrum Folkloru Polskiego „Karolin” i obejrzeliśmy spektakl w teatrze. Wysłuchaliśmy pieśni Moniuszki w wykonaniu Chóru Komorowskiego Towarzystwa Śpiewaczego pod dyrekcją W. Błaszczaka. Za organizację spotkania odpowiadały Elżbieta Gniazdowska i Dorota Żebrowska. Ogółem we wszystkich spotkaniach ogólnopolskich uczestniczyło 277 osób, w grupie tej znalazły się 32 osoby, które były z nami po raz pierwszy.
Drugie działanie projektowe to kontynuacja działalności wydawniczej TUL. Planowany kalendarz realizacji tegoż przedstawiał się następująco:
a/ Kwartalnik nr 1-2/111/2021, I-VIII 2021, 300 egz., wydawcy ZK TUL i Fundacja PUL;
b/ Kwartalnik nr 3-4/112/2021, VI-XII 2021, 300 egz., wydawcy ZK TUL i Fundacja PUL;
c/ Kwartalnik nr 1-2/113/2022, I-VIII 2022, 300 egz., wydawcy ZK TUL i Fundacja PUL;
d/ Kwartalnik nr 3-4/114/2022, VI-XII 2022, 300 egz., wydawcy ZK TUL i Fundacja PUL;
e/ Kronika sesji letniej TUL w Grzybnie, VII-XII 2021, 150 egz., wydawca ZK TUL;
f/ Kronika sesji letniej TUL w Warszawie, VII-XII 2022, 150 egz., wydawca ZK TUL.
W ciągu dwóch lat realizacji projektu wydano cztery podwójne numery Kwartalnika „MŁODZIEŻ, KULTURA, WIEŚ. Polski Uniwersytet Ludowy”. W trakcie realizacji tego zadania przejęliśmy redakcję kwartalnika od Fundacji PUL. Redaktor naczelna Zofia Kaczor- Jędrzycka zrezygnowała z pełnienia tej funkcji ze względu na stan zdrowia. W skład nowej redakcji weszły: Mirosława Bednarzak-Libera (red. nacz.), Dorota Żebrowska, Aldona Czerwińska, Elżbieta Gniazdowskaa, Janusz Gmitruk, Jerzy Mazurek i Sławomir Juszczyk. Ostatecznie skład redakcji uległ zmianie i ostatnie dwa numery wyszły pod redakcją Aldony Czerwińskiej (red. nacz.) oraz Izabeli Kępka, Sławomira Juszczyka, Elżbiety Gniazdowskiej, Janusza Gmitruka i Doroty Żebrowskiej. Do pracy nad składem komputerowym powrócił niezastąpiony Jacek Pniewski. Pierwsze dwa numery poświęcone były w całości uniwersytetom ludowym, ich historii, twórcom i działaczom oraz pedagogii Grundtviga i Solarza. Do dyskusji na ten temat zaprosiliśmy uczonych, zajmujących się problematyką uniwersytetów ludowych oraz praktyków do dziś działających w UL. Poprosiliśmy prezesów wszystkich oddziałów regionalnych, aby opisali swoją działalność przez lata funkcjonowania. Tym sposobem uczciliśmy setną rocznicę uniwersytetów ludowych w Polsce. Dwa kolejne numery nabrały nowego wyrazu, gdyż powstały nowe działy. Obok tych, poświęconych TUL i edukacji, piszemy o ekologii i szeroko rozumianym poznawaniu świata. Stworzyliśmy też nowy dział, noszący tytuł „Zostawili po sobie trwały ślad”, gdzie wspominamy działaczy naszego towarzystwa, którzy już odeszli, ale i pokazujemy inne postaci, z różnych względów dla nas ważne. Dużym osiągnięciem jest stale powiększające się grono autorów artykułów, które często muszą czekać w kolejce na publikację. Aby przybliżyć sylwetki osób piszących do kwartalnika wprowadzono „indeks autorów”, zawierający notki biograficzne twórców, których teksty opublikowano w danym numerze. Założeniem naszym jest, że kwartalnik ma być przyjazny czytelnikowi i nie przekraczać objętości dwustu stron. Do numeru 3-4/114/2022 opracowaliśmy wkładkę, będącą jednocześnie samodzielną ulotką, przedstawiającą sumę naszych dokonań za dwa lata realizacji projektu. Autorem tejże jest Piotr Czerwiński. Kolejny nasz sukces to powrót do wydawania kronik letnich sesji TUL. W tej edycji projektu wydaliśmy dwie kroniki – z sesji w Grzybnie i Warszawie. W publikacjach tych umieszczamy skróty wszystkich wygłoszonych wykładów, relacje z wycieczek i opisy miejsc, które zrobiły na nas szczególne wrażenie oraz relacje uczestników. Niezwykle cenne są te, które napisały osoby po raz pierwszy uczestniczące w sesji. Za redakcję, korektę i skład kronik odpowiada w całości Dorota Żebrowska. Oba wydawnictwa są bogato ilustrowane zdjęciami wykonanymi przez autorów tekstów, natomiast bieżącą dokumentację fotograficzną z wydarzeń sporządzają Ewa i Wojciech Lisek.
Nasz projekt zakładał także wyposażenie kadry TUL w nowoczesny sprzęt komputerowy, służący prowadzeniu bieżącej działalności oraz umożliwiający zdalne kontakty robocze. W związku z tym zakupiono 18 laptopów z nowoczesnym oprogramowaniem, które przekazano do użytkowania członkom ZK TUL i prezesom oddziałów regionalnych. Zakupem zajęli się Elżbieta Gniazdowska i Andrzej Lieske (OR TUL w Gdańsku z/s w Kłaninie). Posiadacze sprzętu komputerowego zostali ponadto fachowo przeszkoleni przez informatyka – Mariusza Renusz (OR TUL w Gdańsku z/s w Kłaninie), by móc w pełni wykorzystać nowoczesne urządzenia. Nowe oblicze, dzięki pracy Dariusza Kalety, zyskała także nasza strona internetowa (tul.org.pl). Na bieżąco ją uaktualniamy i poprawiamy, poszukując takich rozwiązań, aby była atrakcyjna dla odwiedzających. Zamieszczamy tam również informacje o bieżących wydarzeniach i działaniach naszych oddziałów regionalnych. Przyjęliśmy założenie, że nasza strona internetowa będzie się zmieniać, pozostajemy otwarci na nowe pomysły dzielenia się wiedzą i doświadczeniem nie tylko przez członków, ale i sympatyków naszej organizacji. Zleciliśmy firmie zewnętrznej przeniesienie filmów, nakręconych przez naszych kolegów, z kaset VHS na nośniki cyfrowe. Zebraliśmy 25 kaset ze zbiorów nieżyjącego już kolegi Antoniego Paplińskiego, na których znajdują się relacje z sesji TUL i naszych spektakli teatralnych i kabaretowych, do których scenariusze pisał nieżyjący już kolega Jan Pieńkowski. Teraz prezentujemy te wspomnienia w wolnych chwilach w czasie spotkań ogólnopolskich.
Posiadamy w użyczeniu pokój biurowy przy ul. Ciołka w Warszawie, będący siedzibą ZK TUL. Dzięki finansowemu wsparciu z projektu został on wyposażony w nowe meble oraz sprzęt i materiały biurowe, jest też miejscem przechowywania dokumentacji i naszych wydawnictw. Bezpośrednio zaangażowani w prace byli: Elżbieta Gniazdowska, Dorota Żebrowska, Marianna Wielądek i Karol Węclewski. Realizacja żadnego działania projektowego nie byłaby możliwa, gdyby nie fachowa obsługa finansowa. Do tej pory zajmowała się nią bardzo rzetelnie księgowa Renata Zielke. Dla sprawnej realizacji zadania otrzymała ona jeden z laptopów, który został wyposażony w specjalistyczne oprogramowanie, zakupione ze środków własnych. Na potrzeby projektu księgowa prowadziła bieżące rozliczanie i opracowała wzory wszystkich niezbędnych dokumentów finansowych, które zostały opatrzone zostały wymaganymi logotypami oraz informacją o projekcie. Kolejne etapy realizacji projektu były omawiane na posiedzeniach Zarządu Krajowego TUL. W ramach działań promocyjnych na każdą sesję zamawialiśmy torby opatrzone nazwą programu i naszego projektu oraz stosownymi logotypami. Na stronie TUL zawiesiliśmy baner informujący o realizowanym projekcie, zamówiliśmy także dwa artykuły w czasopiśmie Zielony Sztandar . Pierwszy z nich traktował o letniej sesji TUL w Grzybnie, drugi to swoisty materiał, służący promocji zarówno samego programu, jak i naszego projektu. We wszystkich przygotowywanych publikacjach również na bieżąco informowaliśmy o działaniach w ramach projektu. Za całość realizacji projektu odpowiedzialna była prezes ZK TUL Elżbieta Gniazdowska, a wspomagały ją: wiceprezes ZK TUL Dorota Żebrowska, prezes OR TUL w Gdańsku z/s w Kłaninie Aldona Czerwińska oraz prezes OR TUL w Warszawie Marianna Wielądek. Zaangażowani w realizację byli także prezesi oddziałów regionalnych: Cezary Piotrowski (OR TUL Zgierz) i Janusz Taciak (OR TUL Śrem). Ponadto duży udział w pracach przy realizacji poszczególnych zadań miały następujące osoby: Henryk Milanowicz, Anna Dawid-Hryniewicz, Irena Węclewska, Karol Węclewski, Piotr Czerwiński, Mirosława Bednarzak-Libera, Sławomir Juszczyk, Janusz Gmitruk, Janina Tomczyk, Roman Szydłowski, Jerzy Szwargot i Marzenna Dębek. W oddziałach, które realizowały sesje i seminaria pracowali praktycznie wszyscy członkowie, zrzeszeni w danym oddziale.
Realizacja projektu „Nowe i nowoczesne oblicze Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych” stanowiła spore wyzwanie i nie byłaby możliwa, gdyby nie zaangażowanie i praca wszystkich wymienionych w tekście osób. Dziękuję.
